تفاوت شریان و ورید چیست و انواع رگهای قلبی در سایت جسارت
شریان و
ورید چیست ,فرق شریان و ورید چیست,فرق بین شریان و ورید چیست,شریان و ورید
بند ناف,تعداد شریان و ورید بند ناف,شریان و ورید,تفاوت شریان و ورید
توضیحاتی در مورد شریان و ورید چیست
رگهای خونی
لوله‌هایی باریک در بدن جانوران و بخشی از دستگاه گردش خون هستند که خون
را در سرتاسر بدن حمل میکنند. طول مجموع رگهای بدن انسان برابر با
۱۰۰٬۰۰۰ کیلومتر (۶۰٬۰۰۰ مایل) میشود که دو و نیم برابر دور زمین است.
دستگاه گردش خون و لنف شامل قلب، شریانها، وریدها، مویرگها و رگهای لنفی
است. خون پمپ‌شده از قلب که حاوی مواد غذایی و اکسیژن میباشد توسط
شریانها در بدن توزیع میشوند. شریانها پس از انشعاب به شاخه‌های باریک،
شریانچه‌ها را به‌وجود می‌آورند و شریانچه‌ها نیز به انشعابات باریکتری به
نام مویرگ ختم میشوند. مبادله مواد بین خون و سلول‌های ارگانهای مختلف در
سطح مویرگها انجام میگیرد. پس از مبادله مواد، خون مویرگی به وریدچه‌های
منتقل شده و نهایتاً توسط وریدهای بزرگ مجدداً به قلب برمی‌گردد. رگهای
لنفی نیز به‌طور بن‌بست از ارگانهای مختلف شروع و پس از جمع‌آوری لنف یا
مایعات میان‌بافتی (که عمدتاً از خون منشأ گرفته‌است) آن را به سیستم گردش
خونی بازمی‌گرداند. در این مطلب از سایت جسارت در مورد شریان و ورید چیست صحبت میکنیم امیدواریم مورد توجه قرار بگیرد.
سُرخرَگ یا
شَریان به رگهایی که خون را از قلب به سایر اندام‌ها منتقل میکنند
می‌گویند. سرخرگ ششی و سرخرگ آئورت دو سرخرگ اصلی متصل به قلب هستند. شریان
از سه بخش اینتیما و مدیا و ادوانتیش تشکیل شده است. بخش اینتیما
درونی‌ترین که از بافت سنگفرشی تک لایه است و زیر آن بافت همبند پشتیبان و
تیغهٔ الاستیک آن را از مدیا جدا میکند. در مدیا عروق خونی و عضله صاف
داریم. سرخرگ دیواره ضخیم‌تری نسبت به سیاهرگ دارد ولی قطرداخلی آن کمتر از
سیاهرگ است. بافت سرخرگ شامل بافت‌های پوششی، ماهیچه‌ای و پیوندی است.
همهٔ سرخرگ‌ها خون روشن (خون حاوی اکسیژن) را منتقل میکنند به جز
سرخرگ‌های ششی که خون تیره (خون حاوی کربن دی اکسید) را منتقل میکنند.
سیاهرگ یا ورید (به عربی: الورید) در دستگاه گردش خون بدن، رگی است که خون
را از اندام‌ها به قلب بازمی‌گرداند. دیواره سیاهرگ نازک‌تر از سرخرگ است
اما قطر بیشتری داشته و خاصیت ارتجاعی کمتری دارد. در سیاهرگ‌ها دریچه‌هایی
به نام لانه کبوتری وجود دارد که این دریچه‌ها کمک میکنند تا خون از
اندام پایینی مانند دست‌ها و پاها بهتر به سمت قلب حرکت کنند. به‌طور کلی
خون تمامی قسمت‌های بدن توسط دو ورید به نام‌های اجوف فوقانی و تحتانی به
دهلیز راست قلب برمی‌گردد. ایستادن زیاد، کم‌تحرکی و نارسایی‌های قلبی
می‌توانند باعث تخریب این دریچه‌ها شده و در نتیجه خون در سیاهرگ‌ها تجمع
میکند و شخص به بیماری واریس
مبتلا میشود. همه سیاهرگ‌ها خون تیره (خون حاوی کربن دی اکسید) را منتقل
میکنند به غیر از سیاهرگ‌های ششی که خون روشن ( خون حاوی اکسیژن ) را
منتقل میکنند.
ساختار رگ های خونی
لایهٔ داخلی
(به انگلیسی: Tunica intima) این لایه از یک ردیف سلول سنگفرشی ساده مشتق
از مزودرم به نام آندوتلیوم و بافت همبند شل زیرین آن به نام طبقه زیر
آندوتلیال تشکیل شده‌است. آندوتلیوم بر روی تیغه پایه قرار گرفته و طبقه
زیر آندوتلیال حاوی الیاف الاستیک و رتیکولر و بطور نادر در شریانهای
الاستیک سلول‌های عضلانی است. لایهٔ میانی (به انگلیسی: Tunica media) این
لایه معمولاً از عضلات صاف تشکیل شده که در بین آنها الیاف الاستیک،
کلاژن، رتیکولر و پروتئوگلیکان‌ها قرار گرفته‌اند. مواد بین سلولی در
دیواره رگها توسط سلول‌های عضله صاف سنتز میشود. لایهٔ خارجی یا ادونتیس
(به انگلیسی: Tunica adventita) خارجی‌ترین لایه عروق و مرکب از
|کلاژنالیاف کلاژن نوع I و الیاف ارتجاعی است که بطور طولی قرار گرفته‌اند.
این لایه معمولاً در امتداد با بافت همبند اطراف رگها قرار دارد و تشخیص
آنها از یکدیگر مشکل میباشد. در عروق بزرگ این لایه حاوی رگهای
تغذیه‌کننده خود عروق موسوم به رگها میباشد. انواع رگها در بدن عبارتند
از: شریانها، وریدها و مویرگها در رگهای لنفی میباشد.
آئورت چیست
آئورت
(Aorta) یا بزرگ‌سرخرگ، سرخرگ بزرگی است که به بطن چپ قلب متصل است و خون
تصفیه‌شده را به تمام بدن می‌رساند. مهمترین شاهرگ بدن آئورت میباشد که
خون را از بطن چپ قلب دریافت و به اعضای بدن می‌رساند. آئورت سه لایه
داخلی، میانی و خارجی دارد که از کلاژن، الاستین و عضلات صاف ساخته
شده‌اند. (این لایه‌ها در واقع سه بافت اصلیه پیوندی، ماهیچه‌ای، وپوششی
هستند) در ابتدای محل خروج آئورت از بطن چپ، دریچهٔ سینی شکلی (دریچه
آئورت) قرار دارد که یک طرفه میباشد و در هنگام انقباض بطن چپ باز و بعد
از وارد شدن خون به آئورت بسته میشود و اجازهٔ بازگشت خون از آئورت به بطن
چپ را نمی‌دهد. دریچهٔ سینی فاقد بافت ماهیچه‌ای میباشد و جهت جریان خون
آن را باز و بسته میکند. (مشابه همین دریچه در ابتدای سرخرگ ششی و بطن
راست وجود دارد).
انواع رگ های خونی
سرخرگ
(شریان) مانند سرخرگ آئورت که بزرگترین سرخرگ بدن است. مانند سرخرگچهها
که کوچکترین سرخرگ‌های بدن هستند. سیاهرگ (ورید) مانند بزرگ‌سیاهرگ که
بزرگترین سیاهرگ بدن است. مانند سیاهرگچهها که کوچکترین سیاهرگ‌های بدن
هستند. مویرگ که کوچکترین رگها هستند و بین سرخرگ و سیاهرگ قرار داشته و
محل مبادله مواد غذایی و مواد زائد یاخته‌ها هستند.
سرخرگ آئورت
سرخرگ آئورت
پس از خروج از بطن چپ به سه قسمت آئورت صعودی، قوس آئورت، آئورت نزولی
تقسیم میشود. رونگاره و شمای قلب سرخرگ‌های تاجی (شریانهای کرونری) از
ابتدای آئورت (بزرگ‌سرخرگ بالارو) منشأ گرفته و بنابراین اولین شریان‌هایی
هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت می‌دارند. دو سرخرگ تاجی (چپ
وراست) نسبتاً کوچک بوده و هر کدام فقط ۳ یا ۴ میلیمتر قطر دارند. وظیفهٔ
رگهای کرونری، تغذیه و خونرسانی به قلب میباشد. از قوس آئورت ابتدا
سرخرگ بازویی‌سری (براکیوسفالیک) جدا میشود که این سرخرگ خود به دو شاخه
سرخرگ زیرترقوه‌ای (ساب‌کلاوین) راست و کاروتید مشترک راست تقسیم میشود.
دومین سرخرگ اصلی که از آئورت جدا میشود سرخرگ کاروتید چپ و سومین سرخرگ،
سرخرگ زیرترقوه‌ای چپ است. ادامه آئورت پایین‌رو را در قفسه سینه بخش آئورت
سینه‌ای (توراسیک) و در محوطه شکم آئورت شکمی می‌نامند. شریانهای بین
دنده‌ای راست و چپ، برونشی و مری از آئورت سینه‌ای و شریانهای سلیاک،
شریانهای کلیوی، مزانتریک (روده‌ای) و… از آئورت شکمی جدا میشوند. آئورت
در انتهای مسیر خود به دو سرخرگ تهیگاهی مشترک (ایلیاک) راست و چپ منشعب
شده و به اندام تحتانی خونرسانی میکند.
سیاهرگچه چیست
سیاهرگچه یا
وَریدچه (به انگلیسی:Venule) رگهای بسیار باریکی هستند با قطر ۷ تا ۵۰
میکرومتر. سیاهرگچهها در ریز جریان (به انگلیسی: Microcirculation) که
نام جریان حمل خون ای است که خون را به رگهای کوچکتر درون بافت‌های بدن
می‌رساند و دارای ۳ بخش اصلی، پیش مویرگی، مویرگی و پس مویرگی است، نقش
مهمی دارند. ریز رگها هنگام ریزجریان به خون این اجازه را میدهند تا از
بستر مویرگی به رگهای خونی بزرگتری به نام سیاهرگ‌ها برگردد. سیاهرگ‌ها در
کل حاوی ۷۰ درصد از کل خون بدن هستند، که ۲۵ درصد از این میزان در ریز
رگها جریان دارد همچنین سیاهرگچهها می‌توانند به شکل یک سیاهرگ واحد به
هم بپیوندند.
بزرگ سیاهرگ‌ها
بُزُرگ‌سیاهرَگ‌ها
(به لاتین: Venae cavae) سیاهرگ‌هایی هستند که خون بدون اکسیژن را از بدن
به قلب برمی‌گردانند. بزرگ‌سیاهرگ‌های زیرین و زبرین را با هم
بزرگ‌سیاهرگ‌ها می‌نامند. بزرگ‌سیاهرگ را در فارسی با نام عربی وَرید اَجوَف
نیز می‌شناسند. بزرگ‌سیاهرگ‌ها هر دو به دهلیز راست قلب می‌ریزند.
بزرگ‌سیاهرگ زیرین (که در حیوانات «بزرگ‌سیاهرگ پسین» نامیده میشود)، خون
بی‌اکسیژن را از بخش زیرین بدن از راه آئورت شکمی به قلب می‌آورد. این
سیاهرگ بزرگترین سیاهرگ بدن است. بزرگ سیاهرگ زبَرین (که در حیوانات
«بزرگ‌سیاهرگ پیشین» نامیده میشود)، در بالای قلب قرار دارد و از
به‌هم‌پیوستن سیاهرگ‌های بازویی-سری چپ و راست تشکیل میشود که حامل خون از
سر و بازوها هستند.
ساختار سیاهرگچه
سیاهرگچهها
شامل ۳ لایه ساختاری هستند، داخلی‌ترین لایهٔ درون رگی، لایهٔ میانی
عضلانی و مرتجع و لایهٔ بیرونی از جنس بافت‌های همبندی. لایهٔ میانی
سیاهرگچهها بسیار باریک است که منجر میشود قطر آنها از شریانچه‌ها کمتر
باشد همچنین این لایه‌ها بسیار پر منفذ هستند تا خون به راحتی بتواند میان
آنها و سلول‌ها به راحتی جابه‌جا شود. از نمونه‌های تخصصی یافتهٔ این رگها
می‌توان به ریز رگهای لنفاوی (HEVs) اشاره کرد که کمی قطور تر از ریز
رگهای عادی هستند و مایع لنف درون جریان خون را به آسانی از دیواره‌های
خویش عبور میدهند. همچنین ریز رگها می‌توانند به ندرت از بازپیوندی گونه
بتا ی گلبول‌های قرمز با گلبول‌های سفید به وجود آیند.
مویرگ ها
مویرَگ‌ها
رگهای خونی بسیار ظریفی هستند که شریانچه‌ها به آنها می‌رسند. مویرگها
در حدود ۱۰–۵ میکرومتر قطر دارند و فضای درونی آنها برای جاگیری یک گویچه
قرمز کفایت میکند. دیواره مویرگ متشکل از یک ردیف سلول پهن و نازک به نام
آندوتلیوم، تیغه پایه و شبکه ظریفی از الیاف رتیکولر میباشد.
سرخرگچه چیست
سرخرگچه یا
شریانچه (به انگلیسی:Arteriole) رگهای خونی با قطری کم هستند که به عنوان
عضوی از شبکه رگهایی که ریز جریان در آنها جریان دارد، سرخرگ‌ها را به
مویرگها وصل میکنند. ریز جریان (به انگلیسی: Microcirculation) نام جریان
حمل خونی است که خون را به رگهای کوچکتر درون بافت‌های بدن می‌رساند و
دارای ۳ بخش اصلی، پیش مویرگی، مویرگی و پس مویرگی است. ریز جریان در
شبکه‌ای از شریانچه‌های پایانه‌ای، مویرگها و ریزرگ‌ها که خون مویرگی را
تخلیه میکنند جریان می‌یابد. شریانچه‌های ناحیهٔ شریانی این شبکه توسط
سلول‌های نرم ماهیچه‌ای پوشانده شده‌اندکه قطر این سرخرگچه هارا از ۱۰ تا
۱۰۰ میکرومتر متغیر می‌سازند.
کارکرد مویرگها
مویرگها
رابط بین سرخرگچهها و سیاهرگچهها بوده و به علت گستردگی زیاد خود،
داشتن دیواره نازک و کاهش سرعت جریان در آنها، مناسب‌ترین جای برای مبادله
مواد غذایی، اکسیژن و دی‌اکسید کربن بین خون و مایعات بافتی میباشد.
مبادله مواد از راه پراکندگی، گذر از منافذ دیواره مویرگها، گذر از
پیوندهای بین سلولی و بدست وزیکول‌های پینوسیتوزی انجام میگیرد.
نقش سرخرگچه چیست
نقش
سرخرگچه هادر شبکهٔ ریز جریان به این صورت است که نخستین بخش ریز جریان،
پیش مویرگی با تثبیت سرعت و فشار جریان خون در سرخرگچه هاتوسط لایه درون
رگی و فرایند شل و سفت شدن لایه ماهیچه‌ای دور سرخرگ‌چهآغاز میشود. هنگام
بخش دوم، مویرگی، سرخرگچه هاخون را به مویرگها با قطر ۵ تا ۸ میکرومتر که
دارای هیچگونه لایهٔ ماهیچه‌ای نیستند منتقل میکنند. سپس در بخش سوم، پس
مویرگی خون منتقل شده از طریق مویرگها به ریزرگ‌ها با قطر ۱۰ تا ۲۰۰
میکرومتر و دارای لایه ماهیچه‌ای حمل میشود. در شرایط طبیعی و سلامتی کامل
بدن سطح درونی تمامی رگهای بدن از جمله سرخرگچه هاتوسط لایه درون رگی
پوشیده شده است. با بالا رفتن سن و افرایش آلودگی هوا قطر سرخرگچه هاکاهش
می‌یابد که منجر به افزایش خون و عوارض دیگر میشود. قطر سرخرگچه
هامی‌تواند توسط داروهای ویژه‌ای که دیوارهٔ این رگها را شل میکنند کنترل
شود. همچنین موادی چون دای اکسید کربن، اکسیژن، مواد قلیایی یا اسیدی و
هورمون‌ها می‌توانند بر اندازهٔ سرخرگچه هاموثر باشند به ویژه در
شریانچه‌های موجود در ماهیچه‌های اسکلتی.
ساختار مویرگها
تمامی
مویرگها از فقط یک لایه بافت پوششی سنگفرشی تک‌لایه ساخته شده‌اند. این
بافت پوششی دارای منافذی است که از طریق آنها مواد شامل گازهای تنفسی، آب،
مواد غذایی ساده و مولکول‌ها می‌توانند بین خون و سلول‌ها مبادله شوند.
به‌طوری‌که در هر سانتیمتر مربع از سطح مویرگ، چندین میلیون درز یا سوراخ
ریز وجود دارد. مویرگهای مغز تنها مویرگهایی هستند که هیچ منفذی در سطح خود
ندارند؛ تا بدین ترتیب خیلی از موادی که در متابولیسم سلول‌های مغزی نقش
ندارند و همچنین میکروبها نتوانند وارد مغز شوند. (ایجاد سد خونی – مغزی
برای محافظت بیشتر از مغز) توجه کنید که گلوکز و اکسیژن به راحتی می‌توانند
توسط پروتئین‌های ویژه از مویرگهای مغزی عبور کنند و به سلول‌های مغزی
بروند. هر مویرگ از ابتدا توسط دریچه‌ای از جنس بافت ماهیچه‌ای صاف حلقوی
به سرخرگ متصل است. این دریچه که تحت فرمان نخاع میباشد، دارای دو نقش
میباشد: ۱) فشار زیاد سیستولی خونی که قرار است وارد مویرگها که دارای
مقاومت بسیار کمی هستند را تا حد زیادی کاهش میدهد تا این فشار زیاد باعث
پاره شدن دیواره مویرگها نشود. ۲) این دریچه خون را فقط در موقع لزوم
(مواقعی که سلول‌های بدن نیاز به تبادل مواد با محیط دارند) وارد مویرگها
میکند. هر مویرگ از انتها نیز توسط دریچه‌ای به سیاهرگ متصل و مربوط
میشود.
مطالب مرتبط :
علی جنتی، پسر آیت الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان در واکنش به رد صلاحیت های گسترده نمایندگان کنونی مجلس شورای اسلامی برای حضور در انتخابات یازدهمین دوره انتخابات پارلمانی در پست اینستاگرامی خود واکنش نشان داد.
